اخبار و مطالب ورزشي

رشته ورزشي چوگان
چوگان از ورزشهاي كهن ايراني است كه امروزه به ورزشي جهاني تبديل شده است. اين رشته به دليل رواج در ميان پادشاهان و بزرگان به بازي شاهان معروف است. نام چوگان از نام چوبي كه در آن استفاده مي‌شود برگرفته شده‌است.

اين بازي در ابتدا عنواني نظامي و جنگي داشت و سواركاران ايراني در آن استعداد اسب‌هاي جنگي خود را به نمايش مي‌گذاشتند.
امروزه بيش از ۷۷ كشور مسابقات و برنامه‌هاي ويژهٔ چوگان برگزار مي كنند. چوگان همچنين از جمله ورزش‌هايي است كه از سال ۱۹۰۰ (ميلادي) تا سال ۱۹۳۹ (ميلادي) به عنوان يك ورزش درمسابقات جهاني المپيك بازي شده و هم اكنون نيز از سوي كميته بين‌المللي المپيك به عنوان يكي از ورزش‌هاي جهاني شناخته شده است اما اين ورزش در زادگاه خود ايران چندان مورد اقبال عمومي نيست.
تاريخچه
اين بازي از حدود ۶۰۰ قبل از ميلاد در ايران شكل گرفت و در دوره هخامنشيان بازي مي‌شده است. چوگان به هنگام كشور گشايي داريوش اول در هند، در آن سرزمين رواج يافت. همچنين در دوره ساسانيان بخشي از فرهنگ بازي‌هاي اين دوره بوده است.
رودكي اولين شاعري است كه پس از اسلام از چوگان صحبت مي‌كند و فردوسي نيز به كرات از آن نام مي‌برد. فردوسي قصهٔ چوگان بازي سياوش و افراسياب را به نظم درمي‌آورد و در جاي ديگري مي‌گويد:
همه كودكان را به ميدان فرست براي ديدن گوي و چوگان فرست
سعدي، حافظ، ناصرخسرو و مولانا هم به چوگان اشاره كرده‌اند.
مغولان پس از حمله به ايران و در زماني كه با فرهنگ و هنر ايران آشنا مي‌شوند چوگان بازي را نيز ياد گرفته و در سراسر امپراطوري وسيع خود رواج مي‌دهند. مي‌توان گفت كه گرايش كشورهاي شرق آسيا به چوگان به همين دليل است. از اين دوره به‌عنوان جدّي‌ترين برهه خروج چوگان از ايران ياد مي‌شود.
چوگان در دوره صفويه به شكوفايي رسيد.
اسناد تاريخي نشان داده اند كه شاه عباس چوگان باز بوده است و حتي پيش از اينكه به اصفهان بيايد در قزوين كه پايتخت ايران بوده چوگان بازي مي‌كرده است. همچنين ميدان نقش جهان اصفهان براي چوگان بازي بنا نهاده شده بود.

اروپاييان در زمان صفويان و در زمان استعمار خود در هند، با اين بازي آشنا شدند و افسران انگليسي نيز به طور حرفه‌اي چوگان را در باشگاه كلكته آموخته و با خود با انگليس بردند. بعدها نيز ورزش‌هايي از قبيل گلف و هاكي پديد آوردند كه دسته‌هاي استفاده شده در اين بازي‌ها به همان چوب چوگان برمي‌گردد. در سال ۱۸۶۰ (ميلادي) چوگان در انگليس متداول مي‌شود. سپس از اين كشور بازي به آمريكاي جنوبي مي‌رود و به شدت رواج مي‌يابد چنانكه اكنون چوگان در آمريكاي جنوبي از همه جاي دنيا بيشتر بازي مي‌شود و طرفداران بسياري نيز دارد.
اين ورزش در ايران پس از صفويان كم كم رو به فراموشي رفت. البته در زمان پهلوي، در ارتباط با اروپاييان، چوگان دوباره مورد توجه قرار گرفت، ولي مانند گذشته رواج نيافت. امروزه سعي مي‌شود توجه بيشتري به اين ورزش نشان داده شود. همچنين اقداماتي براي تاُسيس زمين‌هايي سرپوشيده براي زنان انجام شده‌است.
چوگان بازي بي‌انگيزه‌اي نبوده است و كاملا يك بازي استراتژيك است كه آمادگي سوار و اسب را با هم نياز داشته است. سوار و اسب در بازي چوگان مشق رزم ميكرده اند. اسب وقتي مقابل مانعي قرار مي‌گيرد، فرار مي‌كند اما اسب چوگان به سمت مانع رفته و خود را در شرايطي قرار مي‌دهد كه سوار، چوگان بزند. اسبي كه خود با شرايط چوگان باز در ميدان تطبيق مي‌دهد براحتي در ميدان جنگ نيز حضور مي‌يابد.
مشخصه‌هاي زمين چوگان
طول و عرض زمين چوگان به ترتيب ۲۷۴ و ۱۴۵ متر است (البته در كشور ايالات متحده آمريكا و آرژانتين اين ابعاد كمي از استاندارد رايج بزرگ‌تر مي‌باشد). طول دروازه نيز ۷ متر مي‌باشد.
مدت زمان مسابقه
يك بازي چوگان به ۶ دوره زماني (چوكه) كه هر كدام ۷ دقيقه مي‌باشد تقسيم مي‌شود. البته اين استاندارد مربوط به كشور انگلستان مي‌باشد ولي در آرژانتين و آمريكا اين مدت زماني به هشت قسمت تقسيم شده و بين هر چوكه استراحتي معادل۳ دقيقه و بين دو نيمه ۵ دقيقه در نظر گرفته مي‌شود.
تعداد بازيكنان
در هر تيم چهار نفر بازي مي‌كنند. نفر اول يك مهاجم است و كار او حمله و نيز كمك به مدافع است. نفر دوم نيز مهاجم است، ولي وظيفه او در دفاع مهم‌تر است. نفر سوم كه معمولاً بهترين بازيكن تيم است، وظيفه دارد تا حركات دفاعي را به ضد حمله تبديل كند. نفر چهارم نيز مدافع است و وظيفه دارد توپ را از دروازه دور كند. از آن جايي كه چوگان بازي‌اي با روند سريع است، امكان دارد بازي كنان يك تيم در قسمت‌هاي مختلفي از زمين قرار گيرند كه مربوط به وظيفه بازيكن ديگر باشد. در اين حالت بايد وظايف آن بازيكن را انجام دهند تا به جاي خود بازگردند.
هدف و قوانين بازي
هدف اين بازي فرستادن توپ در دروازهٔ حريف مي‌باشد. هنگامي كه توپ از پشت دروازه خارج مي‌شود، پرتاب توپ به تيم مورد حمله قرار گرفته تعلق مي‌گيرد، مگر اين كه خود اين تيم باعث خارج شدن آن شده باشد.

در اين صورت به تيم مقابل يك پرتاب آزاد (از ۸۴ متري محل خروج) تعلق مي‌گيرد. پس از هر گل، دو تيم زمين خود را تعويض مي‌كنند و داور توپ را در مركز زمين قرار مي‌دهد. در صورتي كه دو تيم برابر شوند، وقت اضافي به آن‌ها تعلق مي‌گيرد و اولين تيمي كه گل بزند برنده اعلام مي‌شود. هنگامي كه بازيكني به سمت جهتي كه توپ در آن پرتاب شده‌است مي‌تازد، تقدم با اوست در صورتي كه (و تنها در اين صورت) كه توپ در سمت راست او باشد. در اين صورت هيچ بازكني اجازه ندارد راه او را سد كند، مگر آن كه در فاصلهٔ معقولي قرار گيرد كه هيچ جاي خطر نباشد.
خطاهاي ورزش چوگان
قطع مسير سواركاري كه در طول مسير خود در حال زدن توپ است و با اين كار، انداختن جان او در مخاطره.
ضربه زدن از جهت مخالف (از سمت چپ).
سواركاري و يا زدن ضربه به شكلي كه براي ساير سواركارها خطرناك باشد.
انواع جريمه‌هاي بازي چوگان
احتساب يك گل براي تيم مقابل درصورت برخورد خطرناك و يا خطاي عمد در نزديكي دروازه.
زدن يك ضربه آزاد از فاصله ۲۷ متري در جهت مخالف دروازه، و قرار گرفتن مدافعين در پشت خط دروازه. مدافعين تنها زماني اجازهٔ دخالت دارند كه ضربه زده شود.
زدن يك ضربه آزاد از فاصله ۳۶ متري با همان شرايط.
زدن يك ضربه آزاد از فاصله ۵۴ متري به طوري كه هيچ مدافعي تا فاصله ۲۷ متري نقطه زدن توپ قرارداشته باشد.
زدن يك ضربه آزاد از وسط زمين (بدون وجود قانوني مانند آفسايد و… مانند فوتبال).
زدن يك ضربه آزاد از محل وقوع خطا. در اين شرايط هيچ مدافعي نبايد تا فاصله ۲۷ متري از نقطه زدن ضربه قرار داشته باشد.
كورنر مانند فوتبال وجود ندارد ولي حركتي مشابه به شكل زير انجام مي‌گيرد: يك ضربه آزاد از فاصله ۵۴ متري دروازه به اين شرط كه مدافعين در فاصله ۲۷ متري از زدن ضربه قرارداشته باشند.
داوري در چوگان
بازي چوگان توسط دو سر داور و يك داور قضاوت مي‌شود. سرداوران براي اينكه در كم و كيف بازي قرار داشته باشند سوار بر اسب مي‌باشند. در صورت توافق بين كاپيتان‌هاي دو تيم مي‌توان قضاوت را به دو سرداور واگذار كرد ولي در صورت عدم توافق بين آن دو، تصميم گيري حكم قطعي به عهده داور سوم است.
شروع مسابقه چوگان
در ابتداي شروع مسابقه، هر دو تيم در ميانه زمين و پشت خط مياني صف آرايي كرده و چيدمان مخصوص به خود را مي‌گيرند. سپس داور توپ را از فاصله ۶/۴ متري به ميان آنها پرتاب مي‌كند و بازي با تصاحب توپ از طرف يكي از دو تيم شروع مي‌شود.
توقف بازي
توقف مسابقه چوگان در شرايط معمولي فقط در زمان پايان يك چوكه، جهت استراحت و تعويض اسب‌ها صورت مي‌گيرد، ولي اگر در ميان يك چوكه يكي از اتفاقات زير رخ دهد داور مي‌تواند دستور توقف بازي را صادر نمايد:
زمين خوردن يكي از اسبها در حين مسابقه.
مصدوم شدن يك اسب بر اثر سانحه و يا اتفاقي غير منتظره براي يكي از اسب‌ها (در صورت زمين خوردن سوار كار از اسب به طوري كه اتفاق جدي براي سواركار رخ نداده باشد، بازي همچنان ادامه خواهد داشت.).
نحوه ثبت امتيازات
زماني يك امتياز براي تيمي ثبت مي‌شود كه توپ از خط دروازه آشكارا بگذرد و داور صحت آن را تصديق نمايد. در صورتي كه توپ به قسمت فوقاني دروازه برخورد كند ثبت امتياز مشروط به تاُييد داور است.
اسب‌هاي چوگان
در ورزش چوگان معمولاً از اسبهاي كوتاه قد استفاده مي‌شود، بدين منظور پوني‌ها از جايگاه ويژه‌اي برخوردارند. در يك بازي معمولاً از يك اسب حداكثر در دو چوكه استفاده مي‌شود، البته بايد بين آن‌ها يك چوكه استراحت به اسب داده شود.
وسائل ضروري اسب در حين مسابقه چوگان
بانداژ براي حفاظت چهار ساق اسب به منظور عدم برخورد ضربات توپ و يا چوب چوگان به ساق‌ها.
انتخاب افسار (دهنه، لگام) مناسب جهت كنترل هرچه بهتر اسب در حين مسابقه.
وسائل ضروري سواركار
-كلاه ايمني مخصوص چوگان
– دستكش
– شلاق چوگان كه اندازه آن تقريباً معادل ۱۰۶ سانتيمتر مي‌باشد و علت آن نيز سهولت استفاده از آن حين مسابقه‌است.
-چكمه سواركاري بدون بند
-زانوبند
اندازه چوب چوگان و توپ
چوب چوگان داراي طولي معادل ۱۲۹ سانتيمتر مي‌باشد كه انتهاي آن به صورت استوانه‌اي است. معمولاً براي ساخت آن از چوب بامبو يا چوب‌هاي سبك و مقاومي همچون چوب درخت خرمالو استفاده مي‌شود. قطر توپ حدود نيز ۲۵/۸ سانتيمتر است و در حدود ۱۴۱-۱۲۷ گرم وزن دارد، جنس توپ از چوب بيد و يا بامبو مي‌باشد. البته در بازي‌هاي تمريني از نوع پلاستيكي و فومي آن هم استفاده مي‌شود.